کوچ و توسعه

نقش کوچ و مهاجرت درگسترش سرزمین ها و سکونت گاه های قوم لر و ایل بختیاری

طی صدها سال کوچ ، نقش اصلی در حیات و هویت قوم لر را ایفا کرده است. کوچ طبیعی و خود خواسته تیره ها وطوایف در سال یک تا دو بار بصورت فصلی و در پی کسب موقعیت چرا و علف ازسرزمین های سردسیر به گرم سیر و بالعکس صورت می گیرد. بسیار اتفاق افتاده که بدلایل مختلف ، حکومت ها ، بخشی از تیره ها و یا طوایف را از محل سکونت همیشگی شان به زور کوچانده و در محل دیگری حتی خارج از سرزمین های لر نشین و مواردی نیز خارج از مملکت اقامت وسکنی داده اند. بطور مثال بخشی از طوایف چهار لنگ که در زمان نادر شاه به مرزها و حتی درون کشور افغانستان کوچانده شدند و یا بخشی که در زمان صفویه به مرزهای غربی کشور انتقال داده شدند. و یا حتی تیره هایی در جریان جنگ های بین دو طایفه و یا بین سران طوایف و حکومت مرکزی ناگزیر به ترک خانه وکاشانه خود از سکونت گاه اصلی خود شده اند. اینکه دیده می شود تیره ها و خانوارهایی مانند سرلک ها در جای جای سرزمین های لر نشین ( لرستان ، چهار محال، خوزستان ) و حتی خارج از آن (مرکزی و اصفهان ) حضور دارند ،از مصداق های آنند . یکی از مواردی که طی قرن گذشته و بیشتر به دلیل اقتصادی و درپی تحصیل کسب و کارهای جدید و بخصوص در جریان شکل گیری صنعت نفت از دوران دارسی (1908 میلادی- 1287 شمسی ) تا سالهای اخیر پدیدار شده و دارای هر دو صورت موقت و دایم بوده مهاجرت افراد یا گروه هایی از تیره ها و طایفه ها به مناطق نفت خیز و بیش از همه پالایشگاه آبادان از زمان تاسیس و شروع بکار ( 1291-1288) تا چند دهه بعد از آن (1320) بود . این مورد اخیر بیشتر از نظر تبادل فرهنگی و حضور و اسکان افراد یا گروه ها طی آن سالها در شهرهای آبادان محل اصلی پالایشگاه و همچنین کمی بعد از آن اهواز بدلیل استقرار دفاتر بخش های مختلف اداری و حقوقی آن ، اهمیت داشت تا گسترش سرزمین به قصد اقامت تیره ها جهت تعلیف و یا کشاورزی . لرهای کوچ رو که بطور معمول برخوردها و گردهمایی های روزانه ، هفتگی یا ماهانه منظمی در سرزمین های اصلی نداشتند با ایجاد حسینیه هایی در شهرهای آبادان و اهواز بدلیل برگزاری مراسم مختلف سوگواری بستگان ، عزاداری های محرم و افطار در حسینیه هایی مانند حسینیه بختیاریهای آبادان بطور مرتب آن هم ازهمه تیره ها و طایفه ها امکان دیدار و گفتگو و تبادل اندیشه را بدست آورده بودند. اما کوچ و جابجایی طبیعی با نیت چرای گله و رمه ، گاه باعث اقامت دایم تیره و طایفه ای در شهرها و یا روستاهای اطراف آن و بیشتر نیز در مناطق قشلاقی طوایف می گردید مانند اقامت تیره ها و طوایفی از چهارلنگ در اطراف دزفول و یا تیره و طوایفی از هفت لنگ در اطراف شوشتر و ایذه، این مورد که درسالهای دهه 30 و 40 خورشیدی و بویژه در آستانه اصلاحات ارضی در حکومت گذشته بیشتر دیده می شود خود منجر به بروز پدیده های جدیدی از جمله ایجاد شهرکهای مهاجرین و نیز تغییرات فرهنگی خاصه در نوع پوشش، تغذیه، گویش و حتی آداب ازدواج و سوگواری و مواردی از این دست گردید.

بر مبنای آنچه به اختصار در سطور بالا گفته شد ، سکونت گاه ها و سرزمین های قوم لر در شرایط کنونی نسبت به چند صده پیش در گستره بیشتری از کشور و خارج از سرزمین های اصلی ( ارتفاعات زاگرس ) چه از نظر کمی و چه از نظر کیفی توسعه یافته است . این توسعه بیش از همه دلایل ،مرهون کوچ و مهاجرت است .